“Nước chảy đá mòn” – câu tục ngữ ông cha ta dạy chẳng sai bao giờ. Vậy mà giờ đây, nước mặn xâm lấn, đất đai khô cằn, người nông dân nhìn trời mà xót xa, ruộng vườn “khát” nước ngọt đến héo hon. Vậy Hạn Mặn Là Gì? Tại sao lại gieo rắc bao nỗi lo lắng cho bà con nông dân đến vậy?
Ý nghĩa của hạn mặn
Hạn mặn là cụm từ nghe vừa quen mà lại vừa lạ. Quen bởi nó gắn liền với đời sống nông nghiệp của nước ta, lạ bởi không phải ai cũng hiểu rõ bản chất của nó.
Theo quan niệm dân gian, hạn hán là do trời hạn, mưa ít, nắng nhiều khiến cho đất đai khô cằn. Còn mặn là do nước biển dâng, xâm nhập vào đất liền. Khi hai hiện tượng này cùng xảy ra, ta gọi là hạn mặn.
Hạn hán gây ra hạn mặn
Giải đáp: Hạn mặn là gì?
Hạn mặn là hiện tượng xảy ra khi lượng nước ngọt trong đất giảm sút nghiêm trọng do hạn hán kéo dài, kết hợp với sự gia tăng nồng độ muối trong đất và nguồn nước do tác động của nước biển dâng. Nói một cách dễ hiểu, hạn mặn là tình trạng đất đai bị nhiễm mặn do thiếu nước ngọt và bị nước biển xâm lấn.
GS.TS Nguyễn Văn Phú, chuyên gia về tài nguyên nước, trong cuốn sách “Ứng phó với Biến đổi Khí hậu và Hạn mặn”, có viết: “Hạn mặn là một trong những hệ quả rõ nét nhất của biến đổi khí hậu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, đời sống sinh hoạt và hệ sinh thái ven biển.”
Nguyên nhân và tác động của hạn mặn
Hạn mặn thường xuất hiện ở các vùng ven biển, cửa sông do ảnh hưởng của thủy triều. Hiện tượng này ngày càng trở nên phổ biến và nghiêm trọng do nhiều yếu tố:
- Biến đổi khí hậu: Nhiệt độ Trái Đất tăng cao khiến nước biển dâng, xâm nhập vào đất liền.
- Nạn phá rừng: Rừng phòng hộ ven biển bị tàn phá khiến cho nước biển dễ dàng xâm nhập vào nội địa.
- Lạm dụng khai thác nước ngầm: Việc khai thác nước ngầm quá mức khiến cho mực nước ngầm bị hạ thấp, tạo điều kiện cho nước mặn xâm nhập.
- Thiếu hệ thống thủy lợi: Hệ thống thủy lợi chưa hoàn thiện, không đảm bảo đủ nước ngọt cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trong mùa khô.
Hạn mặn gây ra những thiệt hại nặng nề cho các vùng ven biển:
- Giảm năng suất cây trồng: Nước mặn làm cho cây trồng bị chết hoặc cho năng suất thấp.
- Suy thoái đất: Đất bị nhiễm mặn sẽ trở nên khô cằn, khó canh tác.
- Thiếu nước sinh hoạt: Nguồn nước ngọt khan hiếm, ảnh hưởng đến đời sống của người dân.
- Gây thiệt hại kinh tế: Hạn mặn làm giảm thu nhập của người dân, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Ảnh hưởng của hạn mặn đến cây trồng
Đối mặt với hạn mặn
Vậy làm thế nào để đối phó với hạn mặn?
- Chuyển đổi cơ cấu cây trồng: Chuyển sang trồng các loại cây chịu mặn, cây trồng cạn.
- Phát triển công nghệ tưới tiêu tiết kiệm nước: Ứng dụng công nghệ tưới nhỏ, tưới phun để tiết kiệm nước.
- Xây dựng hệ thống thủy lợi: Đầu tư xây dựng hệ thống đê điều, cống ngăn mặn, trữ nước ngọt.
- Nâng cao nhận thức cộng đồng: Tuyên truyền, giáo dục cho người dân về tác hại của hạn mặn và cách phòng chống.
Hạn mặn là một vấn đề nan giải, đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Hy vọng rằng, với sự nỗ lực của mỗi người, chúng ta sẽ sớm tìm ra giải pháp hiệu quả để ứng phó với thách thức này.
Bạn có muốn tìm hiểu thêm về các vấn đề môi trường khác? Hãy tham khảo bài viết về Công cụ là gì?.
