“Nhìn cảnh đổi sao dời vật đổi thời gian”, câu ca dao quen thuộc với mỗi người con đất Việt như một lời khẳng định về sự biến thiên không ngừng của cuộc sống. Vậy, “cảnh” ở đây là gì? Liệu có phải chỉ đơn thuần là khung cảnh thiên nhiên hữu tình hay còn ẩn chứa những tầng ý nghĩa sâu xa hơn?
Ý nghĩa của “cảnh” trong đời sống
Trong cuộc sống thường nhật, “cảnh” thường được hiểu là:
- Khung cảnh thiên nhiên: Núi non hùng vĩ, biển cả bao la, cánh đồng bát ngát… tất cả tạo nên những “cảnh đẹp” làm say đắm lòng người.
- Hoàn cảnh, tình huống: “Cảnh nghèo”, “cảnh giàu”, “cảnh éo le”… là những cụm từ diễn tả hoàn cảnh, tình huống mà con người gặp phải.
- Sự thay đổi: “Cảnh còn người mất”, “vật đổi sao dời” thể hiện sự xoay vần, thay đổi của tạo hóa, của thời gian.
Cảnh đẹp thiên nhiên
Câu chuyện về “cảnh” và tâm linh
Người Việt từ xưa đã có niềm tin vào tâm linh, cho rằng “cảnh” không chỉ là những gì hiện hữu mà còn mang ý nghĩa tâm linh. Chuyện kể rằng, có một lão ngư đánh cá gặp bão tố, tưởng chừng không qua khỏi. Giữa lúc thập tử nhất sinh, ông nhìn thấy một cảnh tượng kỳ lạ: biển cả dạt dào bỗng hóa thành đồng cỏ xanh rì, một ông lão râu tóc bạc phơ hiện ra, tay cầm cần câu. Lão ngư bàng hoàng nhận ra, đó chính là “Cảnh Giới” – một thế giới khác tồn tại song song với thế giới thực tại.
Cảnh giới tâm linh
Câu chuyện này phản ánh quan niệm của người xưa về sự tồn tại của một thế giới vô hình, nơi linh hồn con người sẽ đi về sau khi lìa khỏi dương thế. “Cảnh Giới” trong tâm thức người Việt vừa huyền bí, vừa linh thiêng, là nơi con người gửi gắm niềm tin về sự sống sau cái chết.
Cảnh và sự chiêm nghiệm về cuộc đời
Trong văn học, “cảnh” thường được sử dụng như một phương tiện để gửi gắm tâm tư, tình cảm của tác giả. Nhà thơ Nguyễn Du từng viết:
“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buông mộng mị, người cầu danh lam”
Câu thơ thể hiện sự chiêm nghiệm của vị danh nhân về cuộc đời, về những vui buồn, được mất mà con người phải đối mặt. “Cảnh” trong thơ Nguyễn Du không chỉ là khung cảnh thiên nhiên hữu tình mà còn là tấm gương phản chiếu tâm trạng con người, là nơi gửi gắm những suy tư về kiếp nhân sinh.
GS.TS Nguyễn Văn A (giả định) – chuyên gia văn hóa dân gian cho rằng: “Quan niệm về “cảnh” của người Việt Nam mang tính triết lý sâu sắc, thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, giữa thế giới hữu hình và vô hình”. (Trích dẫn giả định)
Kết luận
“Cảnh” là một khái niệm đa nghĩa, vừa gần gũi, vừa ẩn chứa nhiều tầng ý nghĩa sâu xa. Từ khung cảnh thiên nhiên đến hoàn cảnh cuộc sống, từ thế giới thực tại đến thế giới tâm linh, “cảnh” luôn là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt. Hiểu về “cảnh”, ta thêm yêu mến vẻ đẹp của quê hương, đất nước, thêm trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc và có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc đời.
Bạn có muốn khám phá thêm về những quan niệm tâm linh khác của người Việt? Hãy cùng tìm hiểu thêm về ý nghĩa của việc đi cúng hay tranh chấp là gì nhé!
