Chị Lan – chủ sạp trái cây ở chợ Bến Thành – vừa bán xong rổ xoài cuối cùng, thở phào nhẹ nhõm: “Hôm nay bán được giá quá chời! Bình quân mỗi kg xoài lời được những 20 ngàn!”. Vậy “bình quân” mà chị Lan nhắc đến nghĩa là gì nhỉ? Liệu có phải cứ tính “bình quân” là sẽ ra kết quả “trên trung bình”? Hãy cùng la la gì tìm hiểu nhé!
“Bình quân” – Lời giải cho bài toán chia đều
1. “Bình quân” – từ đâu mà ra?
“Bình quân” là một từ Hán Việt, trong đó:
- Bình: có nghĩa là bằng nhau, không cao không thấp.
- Quân: nghĩa là số lượng, đám đông, toàn thể.
Ghép lại, “bình quân” mang ý nghĩa là chia đều một đại lượng cho một số lượng nhất định. Nói cách khác, nó cho ta biết giá trị trung bình của một tập hợp dữ liệu.
Ví dụ, chị Lan bán 10kg xoài, tổng lợi nhuận là 200 ngàn. Vậy bình quân mỗi kg xoài chị lời được 20 ngàn (200 ngàn/10kg = 20 ngàn/kg).
2. Khi nào thì cần tính “bình quân”?
“Bình quân” được sử dụng rất phổ biến trong cuộc sống, từ việc tính toán đơn giản như:
- Điểm trung bình của một học sinh
- Lương bình quân của nhân viên trong một công ty
- Chiều cao trung bình của học sinh trong một lớp
…cho đến những thống kê phức tạp hơn như:
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của một quốc gia
- Tuổi thọ trung bình của một loài động vật.
3. “Bình quân” và “Trên trung bình” – Đừng nhầm lẫn!
Nhiều người thường lầm tưởng “bình quân” đồng nghĩa với “trên trung bình”. Tuy nhiên, đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau.
- “Bình quân” (trung bình) là giá trị đại diện cho cả tập hợp dữ liệu, không phản ánh sự chênh lệch giữa các giá trị.
- “Trên trung bình” chỉ ra một giá trị cao hơn so với giá trị trung bình của tập hợp.
Ví dụ: Lớp 3A có 40 học sinh, chiều cao trung bình là 1m30.
- Bình quân: Mỗi bạn trong lớp có chiều cao là 1m30 (giả định).
- Trên trung bình: Bạn Nam cao 1m35, cao hơn chiều cao trung bình của lớp (1m30).
chi-eu-cao-trung-binh|Chiều cao trung bình|A group of children with different heights standing in a line, some are tall, some are short. They are all smiling and looking at the camera
Bình quân trong đời sống người Việt
Không chỉ trong toán học, “bình quân” còn len lỏi vào văn hóa và đời sống tâm linh của người Việt:
- “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”: Câu thành ngữ này thể hiện quan niệm “chia đều” (dù là công việc hay lợi ích) trong văn hoá người Việt.
- “Giàu đâu bằng giàu con út, khó đâu bằng khó con út”: Câu tục ngữ này ngầm khẳng định việc “chia đều” tài sản, tình cảm cho con cái là rất quan trọng.
gia-dinh-viet-nam|Gia đình Việt Nam|A Vietnamese family with a mother, father and children, the mother is holding a bowl of food, everyone is smiling and looking at the camera.
Tìm hiểu thêm về các khái niệm liên quan
Bạn muốn khám phá thêm về các khái niệm liên quan đến “bình quân”? Hãy ghé thăm các bài viết sau:
Hi vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về “bình quân” – một khái niệm tưởng chừng đơn giản nhưng lại vô cùng thú vị! Hãy để lại bình luận và chia sẻ bài viết nếu bạn thấy hữu ích nhé!
