“Con nhà người ta ngoan ngoãn, lanh lợi, sao con mình cứ lầm lì, ít nói thế nhỉ?”. Chắc hẳn nhiều bậc cha mẹ đã từng thắc mắc như vậy khi thấy con mình có những biểu hiện khác biệt so với bạn bè đồng trang lứa. Liệu có phải con đang gặp vấn đề về tâm lý, hay nghiêm trọng hơn là mắc chứng **rối loạn phổ tự kỷ**? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về chứng rối loạn này.
Ý Nghĩa Câu Hỏi “Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Là Gì?”
“Tự kỷ”, nghe thôi đã thấy cô độc, khép kín. Cụm từ “rối loạn phổ tự kỷ” lại càng khiến người ta hoang mang, lo lắng. Vậy thực chất, nó có ý nghĩa gì? Tại sao lại là “phổ tự kỷ”, chứ không đơn giản là “tự kỷ”?
Theo các chuyên gia tâm lý, rối loạn phổ tự kỷ không phải là một chứng bệnh đơn lẻ, mà là một **tập hợp các rối loạn phát triển thần kinh** rất đa dạng. Mỗi đứa trẻ mắc chứng tự kỷ đều có những biểu hiện và mức độ khác nhau, giống như một dải quang phổ với nhiều màu sắc vậy.
Chính vì tính chất phức tạp và đa dạng của nó, việc chẩn đoán và điều trị rối loạn phổ tự kỷ đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các chuyên gia y tế.
Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Là Gì?
Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) là một dạng rối loạn phát triển thần kinh, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và học tập của trẻ. Trẻ mắc chứng tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc:
- Giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ: Trẻ có thể chậm nói, nói ngọng, hoặc sử dụng ngôn ngữ một cách máy móc, rập khuôn. Bên cạnh đó, trẻ cũng gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ cơ thể, nét mặt, ánh mắt…
- Tương tác xã hội: Trẻ tự kỷ thường khó khăn trong việc kết bạn, duy trì các mối quan hệ xã hội. Trẻ có thể thờ ơ với mọi người xung quanh, hoặc có những hành vi xã hội không phù hợp.
- Hành vi và sở thích: Trẻ tự kỷ thường có những hành vi lặp đi lặp lại, sở thích hạn chế và phản ứng thái quá với những thay đổi trong môi trường xung quanh.
tre-em-tu-ky-noi-chuyen|Trẻ tự kỷ giao tiếp|A child with autism is interacting with a therapist, talking and smiling. They are engaged in a therapy session, focusing on communication and social skills. The therapist is using visual aids and hands-on activities to support the child’s understanding and engagement. The child is showing signs of progress and enjoyment during the session, demonstrating their ability to communicate and interact with others in a positive way.
Các Dấu Hiệu Nhận Biết Rối Loạn Phổ Tự Kỷ
Rối loạn phổ tự kỷ thường xuất hiện trong 3 năm đầu đời, tuy nhiên, một số trường hợp có thể được phát hiện muộn hơn. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
- Trẻ chậm nói hoặc không nói: Đến 1 tuổi mà trẻ chưa bập bẹ, 18 tháng tuổi chưa nói được 15 từ đơn giản, 2 tuổi chưa nói được câu 2 từ đơn giản.
- Trẻ không đáp lại khi được gọi tên: Trẻ có vẻ như không nghe thấy khi được gọi, hoặc phản ứng chậm chạp.
- Trẻ không giao tiếp bằng mắt: Trẻ thường xuyên nhìn lơ đãng, không tập trung vào người đối diện khi giao tiếp.
- Trẻ có những hành vi lặp đi lặp lại: Ví dụ như vỗ tay, xoay tròn người, xếp đồ vật theo một thứ tự nhất định…
- Trẻ phản ứng thái quá với những thay đổi nhỏ: Ví dụ như thay đổi chỗ ngủ, thay đổi món ăn…
Nguyên Nhân Gây Ra Rối Loạn Phổ Tự Kỷ
Mặc dù chưa có kết luận chính xác về nguyên nhân gây ra chứng tự kỷ, nhưng các nhà khoa học cho rằng, yếu tố di truyền và môi trường đóng vai trò quan trọng.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn A (tên nhân vật đã được thay đổi), chuyên gia hàng đầu về tâm lý trẻ em tại Việt Nam, tác giả cuốn “Hiểu về trẻ tự kỷ”: “Rối loạn phổ tự kỷ có yếu tố di truyền rất cao. Nếu trong gia đình có người thân mắc chứng tự kỷ, nguy cơ con cái mắc chứng này sẽ cao hơn so với những gia đình khác”.
Bên cạnh đó, một số yếu tố môi trường như: mẹ tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu trong thời gian mang thai; trẻ sinh non, nhẹ cân… cũng được cho là có liên quan đến chứng tự kỷ.
Cách Điều Trị Rối Loạn Phổ Tự Kỷ
Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm chứng tự kỷ. Tuy nhiên, với sự can thiệp sớm và phù hợp, trẻ tự kỷ hoàn toàn có thể cải thiện được các kỹ năng giao tiếp, xã hội và học tập, từ đó hòa nhập tốt hơn với cuộc sống.
Một số phương pháp can thiệp phổ biến cho trẻ tự kỷ bao gồm:
- Liệu pháp hành vi: Giúp trẻ thay đổi những hành vi không phù hợp, rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, xã hội…
- Liệu pháp ngôn ngữ: Giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ.
- Liệu pháp giáo dục: Hỗ trợ trẻ phát triển các kỹ năng học tập, hòa nhập với môi trường học đường.
gia-dinh-cham-soc-tre-tu-ky|Gia đình đồng hành cùng trẻ tự kỷ|A family is gathered around a table, playing a board game with their child who has autism. They are laughing and interacting with each other, creating a positive and supportive environment for the child. The child is engaged in the game, demonstrating their social skills and ability to participate in family activities. The family is showing their love and support, creating a nurturing environment for the child to thrive.
Quan Niệm Tâm Linh Về Rối Loạn Phổ Tự Kỷ
Trong quan niệm dân gian, trẻ tự kỷ thường bị gắn mác là “bị ma ám”, “quỷ nhập tràng”… Những quan niệm này hoàn toàn phản khoa học và gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của trẻ cũng như gia đình.
Thay vì tin vào những lời đồn thổi vô căn cứ, cha mẹ nên trang bị cho mình kiến thức khoa học về rối loạn phổ tự kỷ, đưa con đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Kết Luận
Rối loạn phổ tự kỷ là một hành trình đầy chông gai, đòi hỏi sự kiên nhẫn và tình yêu thương vô bờ bến của gia đình. Hãy luôn đồng hành cùng con, tạo điều kiện tốt nhất để con phát triển toàn diện.
Bên cạnh đó, bạn đọc có thể tham khảo thêm các bài viết liên quan như: Động kinh là bệnh gì?, Thạc loạn là gì? để hiểu rõ hơn về các vấn đề sức khỏe tâm thần.
