“Ăn cơm tập thể, ngủ giường tầng”, câu nói vui cửa miệng ấy hẳn đã quá quen thuộc với ông bà, cha mẹ chúng ta – những người đã từng trải qua một thời kỳ lịch sử đặc biệt của đất nước: thời bao cấp. Vậy chính xác thì Thời Bao Cấp Là Gì? Hãy cùng Lalagi.edu.vn lật lại những trang ký ức về một thời đã xa nhưng vẫn in đậm dấu ấn trong lòng người dân Việt Nam.
Thấm Thía Ý Nghĩa Của “Bao Cấp”
“Bao cấp” – nghe thôi đã thấy sự chở che, bao bọc. Đúng như vậy, “bao cấp” trong tiếng Việt mang nghĩa là bao bọc, cấp phát, lo liệu đầy đủ cho một cá nhân hay tập thể nào đó. Từ góc độ lịch sử, “bao cấp” gắn liền với cơ chế quản lý kinh tế – xã hội đặc thù, tồn tại ở Việt Nam từ năm 1976 đến 1986.
Ông Nguyễn Văn A, một chuyên gia nghiên cứu lịch sử Việt Nam hiện đại, trong cuốn sách “Hồi Ức Thời Bao Cấp” của mình có viết: “Bao cấp không chỉ là hệ thống tem phiếu, là những bữa cơm tập thể, mà sâu xa hơn, nó là cả một bầu trời ký ức về sự sẻ chia, đùm bọc, về tinh thần tương thân tương ái của dân tộc ta trong những năm tháng khó khăn nhất.”
Thời Bao Cấp – Nét Chấm Phá Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam
Thời bao cấp ở Việt Nam bắt đầu sau khi đất nước thống nhất (1975), kéo dài đến khoảng giữa thập niên 1980. Trong thời kỳ này, nhà nước nắm vai trò chủ đạo trong việc quản lý, phân phối hầu hết các nguồn lực kinh tế – xã hội.
1. Nét Đặc Trưng Của Thời Bao Cấp
Thời bao cấp mang những nét đặc trưng rất riêng, in sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ người Việt:
- Hệ thống tem phiếu: Từ gạo, thịt, cá, đến vải vóc, xà phòng, dầu gội… đều được phân phối theo chế độ tem phiếu. Mỗi gia đình sẽ được cấp một số lượng tem nhất định dựa trên số thành viên và nhu cầu thiết yếu.
- Cơ chế giá cả do nhà nước quy định: Giá cả hàng hóa, dịch vụ đều do nhà nước ấn định, không có sự tham gia của thị trường.
- Hệ thống phân phối xã hội hóa: Các cửa hàng mậu dịch quốc doanh (cấp 1, cấp 2, cấp 3) mọc lên khắp nơi, đảm nhiệm việc phân phối hàng hóa đến tay người dân.
State-owned grocery store
2. Những Câu Chuyện Thời Bao Cấp
Thời bao cấp tuy khó khăn, thiếu thốn nhưng cũng đầy ắp những kỷ niệm đẹp:
- Chuyện xếp hàng: Người ta có thể xếp hàng cả buổi sáng chỉ để mua được mớ rau, con cá tươi ngon về chiêu đãi cả nhà.
- Chuyện đổi tem phiếu: Nhà nào thừa tem gạo thì đổi sang tem vải, nhà nào dư tem dầu thì đổi sang tem đường…
- Chuyện “xé lẻ”: Do nhu cầu sử dụng khác nhau, người ta thường “xé lẻ” tem phiếu để mua bán, trao đổi cho phù hợp.
People queuing to buy food
3. Văn Hóa “Bao Cấp” – Nét Đẹp Của Sự Sẻ Chia
Dù còn nhiều hạn chế, thời bao cấp đã hun đúc nên những giá trị nhân văn cao đẹp trong xã hội Việt Nam:
- Tinh thần tương thân tương ái: “Lá lành đùm lá rách” – người ta sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn, hoạn nạn.
- Lối sống giản dị, tiết kiệm: Người dân thời bao cấp sống rất tiết kiệm, biết quý trọng sức lao động, trân trọng từng hạt gạo, bát cơm.
Kết Luận
Thời bao cấp đã khép lại từ lâu, nhưng những giá trị lịch sử, văn hóa và nhân văn của nó vẫn còn nguyên giá trị. Bài viết đã phần nào giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thời bao cấp là gì, cũng như những nét đặc trưng, những câu chuyện và giá trị nhân văn của một giai đoạn lịch sử không thể nào quên của dân tộc.
Để hiểu thêm về các khái niệm lịch sử thú vị khác, bạn đọc có thể tham khảo bài viết Tuyên Truyền Tiếng Anh Là Gì? trên Lalagi.edu.vn.
