Bạn có bao giờ nghe câu “Đừng trông mặt mà bắt hình dong”? Hay trong cuộc sống, bạn đã từng chứng kiến ai đó bị đối xử bất công chỉ vì họ khác biệt? Đó chính là những biểu hiện của “prejudice” – một “con sâu làm rầu nồi canh” trong xã hội hiện đại. Vậy, Prejudice Là Gì và nó tác động đến cuộc sống của chúng ta như thế nào? Hãy cùng Lalagi.edu.vn đi tìm câu trả lời nhé!
1. Prejudice là gì? – Khi định kiến chi phối suy nghĩ
Prejudice, hay còn gọi là định kiến, ám chỉ những đánh giá, suy nghĩ, thái độ tiêu cực, thiếu thiện cảm của một cá nhân hoặc một nhóm người đối với một cá nhân hoặc một nhóm người khác, dựa trên những giả định, thông tin sai lệch hoặc thiếu căn cứ.
Ví dụ, bạn có thể gặp trường hợp một người nào đó có định kiến với những người đến từ vùng miền khác chỉ vì nghe lời đồn đại, mặc dù chưa từng tiếp xúc hay tìm hiểu về họ. Hoặc, một số người có thể có thành kiến với những người theo tôn giáo khác biệt với mình.
Theo PGS.TS. Nguyễn Văn An (giả định), chuyên gia tâm lý xã hội (giả định), trong cuốn sách “Tâm lý học định kiến” (giả định), “Prejudice thường bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết, sợ hãi hoặc thiếu tiếp xúc với những người khác biệt. Nó có thể dẫn đến phân biệt đối xử và gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả cá nhân và xã hội.”
2. Biểu hiện của Prejudice
2.1. Từ trong suy nghĩ
Prejudice có thể tồn tại âm thầm trong suy nghĩ của mỗi người, thể hiện qua:
- Phân loại người khác dựa trên những đặc điểm hời hợt: Ví dụ như màu da, giới tính, quốc tịch, tôn giáo, nghề nghiệp…
- Gán cho nhóm người đó những đặc điểm chung chung, thiếu chính xác: Ví dụ như “người miền Bắc thì ki bo”, “phụ nữ thì lái xe kém”, “giới trẻ bây giờ toàn ham chơi”…
- Có những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực về nhóm người đó: Như khinh thường, ghét bỏ, sợ hãi…
2.2. Đến hành động cụ thể
Khi định kiến đã ăn sâu, nó có thể dẫn đến những hành động phân biệt đối xử trong thực tế:
- Ngôn ngữ: Sử dụng ngôn ngữ miệt thị, xúc phạm, chế giễu nhóm người bị định kiến.
- Hành vi: Tránh né tiếp xúc, cô lập, phân biệt đối xử trong giáo dục, việc làm, y tế…
- Bạo lực: Thực hiện các hành vi bạo lực về thể xác hoặc tinh thần đối với nhóm người bị định kiến.
phân biệt đối xử trong công việc
3. Gốc rễ của định kiến
Trong văn hóa dân gian, ông cha ta đã có câu “gieo nhân nào, gặt quả nấy” để nói về luật nhân quả. Định kiến cũng vậy, nó không phải tự nhiên mà có. Một số nguyên nhân dẫn đến định kiến bao gồm:
- Sự khác biệt về văn hóa, lối sống: Mỗi nền văn hóa, mỗi vùng miền đều có những nét đặc trưng riêng. Sự khác biệt này nếu không được thấu hiểu có thể dẫn đến những hiểu lầm, định kiến.
- Thiếu thông tin, hiểu biết: Nhiều người có định kiến với một nhóm nào đó chỉ vì nghe theo những lời đồn đại, thông tin thiếu chính xác mà chưa có sự tìm hiểu, tiếp xúc trực tiếp.
- Yếu tố lịch sử: Những xung đột, chiến tranh trong quá khứ có thể để lại những vết thương lòng, hận thù và định kiến giữa các dân tộc, quốc gia.
- Phương tiện truyền thông: Thông tin trên báo chí, mạng xã hội nếu không được kiểm chứng kỹ lưỡng có thể góp phần lan truyền những định kiến sai lệch.
4. Hậu quả của Prejudice
Prejudice không chỉ là vấn đề của riêng ai mà nó ảnh hưởng đến cả một cộng đồng. Một số tác hại nghiêm trọng của prejudice có thể kể đến như:
- Gây tổn thương tinh thần: Người bị định kiến thường xuyên phải chịu đựng sự tổn thương về mặt tinh thần, cảm thấy bị xúc phạm, cô lập, tự ti, thậm chí trầm cảm.
- Bất bình đẳng xã hội: Prejudice tạo ra rào cản trong việc tiếp cận giáo dục, việc làm, dịch vụ y tế… cho một số nhóm người, dẫn đến bất bình đẳng xã hội.
- Xung đột, bạo lực: Định kiến là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến xung đột, bạo lực, thậm chí là chiến tranh.
5. Làm thế nào để vượt qua định kiến?
Vậy, làm thế nào để chúng ta có thể vượt qua những định kiến trong suy nghĩ, để sống nhân ái và bao dung hơn?
- Nâng cao nhận thức: Hiểu rõ bản chất của prejudice, tác hại của nó và luôn tự nhắc mình tránh xa những suy nghĩ, hành động định kiến.
- Trau dồi kiến thức: Tìm hiểu về văn hóa, lịch sử, con người của các quốc gia, dân tộc khác nhau để có cái nhìn khách quan, đa chiều.
- Tiếp xúc, giao lưu: Hãy chủ động kết bạn, trò chuyện, hợp tác với những người khác biệt để hiểu họ hơn, xóa bỏ những rào cản vô hình.
Bạn muốn tìm hiểu thêm về các vấn đề xã hội khác? Đừng bỏ lỡ bài viết Novel là gì?
Kết luận
Prejudice là một vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện đại. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về prejudice là gì, nguyên nhân, tác hại cũng như cách để vượt qua nó. Hãy cùng chung tay xây dựng một xã hội bình đẳng, nhân ái, nơi mọi người đều được đối xử công bằng và tôn trọng!
