“Gieo nhân nào, gặt quả nấy”, ông bà ta dạy quả không sai. Nhưng bạn có biết, trong cuộc sống, đôi khi chúng ta lại “gặt” phải những điều không mong muốn chỉ vì vô tình “gieo” suy nghĩ và cảm xúc của bản thân lên người khác? Đó chính là lúc “projection” – sự phóng chiếu tâm lý – len lỏi vào mối quan hệ của chúng ta. Vậy Projection Là Gì và làm sao để nhận biết và ứng xử với nó một cách khôn ngoan?
Bóc trần “Projection” – Khi ta vô tình soi bóng bản thân lên người khác
1. Projection là gì?
Bạn đang tức giận vì công việc dở dang, bỗng nhiên người yêu gọi điện thoại hỏi han, bạn lại “giận cá chém thớt”, trút hết bực bội lên đầu người ấy. Hay bạn luôn nghi ngờ sự chung thủy của bạn đời chỉ vì bản thân từng có ý nghĩ không chung thủy? Đó chính là những ví dụ điển hình của “projection”.
Nói một cách dễ hiểu, projection (hay còn gọi là phóng chiếu tâm lý) là một cơ chế tự vệ của con người, xảy ra khi chúng ta vô thức gán ghép những suy nghĩ, cảm xúc, động cơ của bản thân lên người khác, khiến ta nhìn nhận họ sai lệch so với thực tế.
Giáo sư Lê Văn An, chuyên gia tâm lý học tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, từng chia sẻ: “Projection giống như việc ta soi mình vào một tấm gương méo mó, rồi lại ngỡ ngàng khi thấy hình ảnh phản chiếu méo mó theo”.
tấm gương méo
2. Tại sao chúng ta lại “projection”?
Theo quan niệm tâm linh của người Việt, con người ta có ba phần hồn, bảy vía. Khi tâm hồn bất ổn, “vía” sẽ không vững, dễ bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ tiêu cực bên trong, dẫn đến hành động và lời nói thiếu kiểm soát, trong đó có cả “projection”.
Từ góc độ khoa học, projection bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:
- Trải nghiệm trong quá khứ: Những tổn thương, ám ảnh từ thời thơ ấu có thể vô thức ảnh hưởng đến cách ta nhìn nhận và đánh giá người khác.
- Sự tự ti, mặc cảm: Khi không tự tin vào bản thân, ta dễ dàng phóng chiếu những điểm yếu của mình lên người khác để tự bảo vệ cái tôi mong manh.
- Cơ chế phòng vệ: Đôi khi, “projection” là cách để ta tr逃避 trách nhiệm hoặc đối diện với những khiếm khuyết của bản thân.
3. Nhận diện “Projection” – Gỡ rối tơ lòng
Vậy làm sao để nhận biết bản thân hay người khác đang “projection”? Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
- Luôn đổ lỗi cho người khác: Những người có xu hướng “projection” thường khó lòng nhận lỗi về mình, luôn tìm cách đổ lỗi cho hoàn cảnh hay người khác.
- Nhìn nhận phiến diện: Họ chỉ tập trung vào những điểm xấu, những hành động tiêu cực của người khác mà bỏ qua mặt tích cực.
- Phản ứng thái quá: Một lời nói vô tình, một hành động nhỏ nhặt cũng có thể khiến họ “nổi lửa” chỉ vì nó “đụng chạm” đến nỗi sợ hãi, mặc cảm bên trong.
người phụ nữ giận dữ chỉ vào bức ảnh đổ lỗi
4. “Gỡ rối” Projection – Hành trình thấu hiểu và yêu thương
Nhận thức được “projection” là bước đầu tiên để ta gỡ rối những hiểu lầm, mâu thuẫn trong các mối quan hệ. Vậy làm sao để “hóa giải” sự phóng chiếu tâm lý?
- Nâng cao nhận thức: Hãy học cách quan sát bản thân, nhận diện những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực để kiểm soát chúng tốt hơn.
- Luyện tập thấu cảm: Thay vì vội vàng phán xét, hãy đặt mình vào vị trí của người khác để thấu hiểu động cơ, hành vi của họ.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc kiểm soát “projection”, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý.
“Hiểu mình, hiểu người, trăm trận trăm thắng”. Mong rằng sau bài viết này, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về projection là gì cũng như cách nhận biết và ứng xử phù hợp để xây dựng các mối quan hệ lành mạnh, tích đẹp. Đừng quên ghé thăm Lalagi.edu.vn để khám phá thêm nhiều bài viết bổ ích khác về tâm lý học ứng dụng trong cuộc sống nhé! Ví dụ như bài viết về Pitch Deck là gì cũng rất hay và bổ ích.
Kết Luận
Cuộc sống là một hành trình dài đầy thử thách và “projection” là một trong những “chướng ngại vật” mà chúng ta có thể gặp phải. Hãy trang bị cho mình kiến thức và kỹ năng để vượt qua “chướng ngại vật” này, vun đắp những mối quan hệ tốt đẹp và sống một cuộc đời an yên, hạnh phúc!
