“Dẫu biết đó chỉ là cơn ác mộng, sao tỉnh giấc mồ hôi vẫn đầm đìa?” – Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng từng trải qua cảm giác bất an, lo lắng sau khi chứng kiến hay trải qua sự kiện nào đó quá sức chịu đựng của bản thân. Đó có thể là dấu hiệu của sang chấn tâm lý, một “vết sẹo” vô hình mà tâm hồn ta phải gánh chịu. Vậy, Sang Chấn Tâm Lý Là Gì? Làm sao để nhận biết và chữa lành những tổn thương này? Hãy cùng La Lági tìm hiểu nhé!
Ý nghĩa của Sang Chấn Tâm Lý
Trong văn hóa dân gian, người ta thường nói “trẻ con dễ bị ‘hồn vía lên mây’, người lớn dễ ‘khắc cốt ghi tâm'”. Câu nói này phần nào phản ánh sự nhạy cảm của con người trước những biến cố trong cuộc sống. Sang chấn tâm lý, hay còn gọi là rối loạn stress sau sang chấn (Post-traumatic stress disorder – PTSD), không chỉ là “vết hằn” trong tâm trí, mà còn là những phản ứng tâm lý, cảm xúc và hành vi bất thường kéo dài sau khi trải qua sự kiện kinh hoàng.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn A (tên nhân vật được tạo ngẫu nhiên), chuyên gia tâm lý đầu ngành, trong cuốn sách “Sống Chung Với Sang Chấn Tâm Lý”: “Sang chấn tâm lý là một dạng rối loạn tâm thần có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bất kể tuổi tác, giới tính, sau khi chứng kiến hoặc trải qua một sự kiện gây sốc, đe dọa đến tính mạng, sự an toàn của bản thân hoặc người khác.”
Trẻ em và sang chấn tâm lý
Sang Chấn Tâm Lý Là Gì? Biểu Hiện và Nguyên Nhân
Sang chấn tâm lý biểu hiện qua rất nhiều dạng, từ những cơn ác mộng, hồi tưởng ám ảnh đến sự thay đổi trong cảm xúc, hành vi.
Dấu hiệu nhận biết sang chấn tâm lý:
- Hồi tưởng: Hình ảnh, âm thanh, mùi vị… liên quan đến sự kiện liên tục ùa về, khiến người bệnh đau khổ, sợ hãi.
- Ác mộng: Những giấc mơ đáng sợ lặp đi lặp lại, khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi.
- Tránh né: Người bệnh có xu hướng tránh xa những nơi chốn, con người, hoạt động gợi nhớ đến sự kiện.
- Thay đổi tâm trạng: Lo âu, dễ cáu gắt, tự ti, mất hứng thú với cuộc sống…
- Rối loạn giấc ngủ: Khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, hay giật mình.
- Khó tập trung: Người bệnh gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, tập trung và hoàn thành công việc.
Nguyên nhân gây ra sang chấn tâm lý rất đa dạng:
- Chứng kiến hoặc trải qua tai nạn nghiêm trọng
- Bị lạm dụng thể chất hoặc tình dục
- Chứng kiến bạo lực gia đình
- Thảm họa thiên nhiên như động đất, lũ lụt
- Chiến tranh, khủng bố…
Đối Mặt và Vượt Qua Sang Chấn Tâm Lý
“Lá rụng về cội”, con người cũng vậy, sau những biến cố, ai cũng mong tìm về bình yên. Vậy làm sao để chữa lành “vết sẹo” tâm hồn?
Các phương pháp điều trị sang chấn tâm lý:
- Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi, liệu pháp tiếp xúc kéo dài… giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ, cảm xúc và hành vi tiêu cực.
- Sử dụng thuốc: Thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu… hỗ trợ giảm bớt triệu chứng.
- Hỗ trợ từ gia đình và xã hội: Sự cảm thông, chia sẻ từ người thân, bạn bè là liều thuốc tinh thần quý giá.
Vượt qua sang chấn tâm lý
Một Số Câu Hỏi Thường Gặp Về Sang Chấn Tâm Lý
- Làm sao để phân biệt sang chấn tâm lý với stress thông thường?
Stress thường là phản ứng ngắn hạn trước áp lực cuộc sống, còn sang chấn tâm lý kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người bệnh. - Trẻ em có bị sang chấn tâm lý không?
Trẻ em rất dễ bị sang chấn tâm lý. Cha mẹ cần chú ý đến những thay đổi trong hành vi, tâm lý của con trẻ. - Sang chấn tâm lý có thể tự khỏi không?
Trong một số trường hợp nhẹ, sang chấn tâm lý có thể tự khỏi. Tuy nhiên, đa số cần sự can thiệp của chuyên gia.
Lời Kết
Sang chấn tâm lý là một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng. Tuy nhiên, với sự giúp đỡ của chuyên gia và hỗ trợ từ gia đình, người bệnh hoàn toàn có thể vượt qua và sống một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, hãy liên hệ với chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Bạn có thể tham khảo thêm các bài viết khác trên La Lági như Easygoing là gì? để hiểu rõ hơn về sức khỏe tinh thần.
