“Ghét của nào trời trao của ấy”, câu nói nửa đùa nửa thật của ông bà ta đôi khi lại ứng nghiệm một cách bất ngờ. Nhưng ít ai biết rằng, chính “cái ghét” ấy đôi khi xuất phát từ chính những thành kiến đã ăn sâu trong tâm trí chúng ta mà chẳng hay biết. Vậy Thành Kiến Là Gì? Nó ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống và cách nhìn nhận của chúng ta? Hãy cùng Lalagi.edu.vn bóc tách từng lớp vỏ của định kiến để hiểu rõ hơn về bản thân và thế giới xung quanh nhé!
Ý Nghĩa Của Thành Kiến
Thành Kiến – Góc Nhìn Từ Tâm Lý Học & Văn Hóa Dân Gian
Trong tiếng Việt, “thành kiến” thường được dùng để chỉ những suy nghĩ, đánh giá tiêu cực, thiếu thiện cảm về một ai đó hay một điều gì đó mà chưa được kiểm chứng. Nó giống như một “lăng kính màu” bóp méo cách chúng ta nhìn nhận sự vật, sự việc, khiến ta dễ dàng phán xét, quy chụp một cách chủ quan, phiến diện.
Theo chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Minh Tâm, tác giả cuốn “Giải Mã Tâm Lý”, thành kiến có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố như:
- Kinh nghiệm cá nhân: Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ có thể gieo rắc mầm mống của thành kiến. Ví dụ, một người từng bị chó cắn có thể nảy sinh nỗi sợ hãi, xa lánh với tất cả loài chó.
- Ảnh hưởng từ môi trường: Gia đình, bạn bè, xã hội là những “lò luyện” vô hình hun đúc nên hệ thống niềm tin, giá trị của mỗi người. Nếu lớn lên trong môi trường đầy rầy những định kiến, ta rất dễ bị “nhuộm màu” mà không hề hay biết.
- Nhu cầu tâm lý: Con người thường có xu hướng tự cho mình là trung tâm, là “chuẩn mực” để đánh giá mọi thứ xung quanh. Chính sự tự tôn thái quá này đã vô tình dựng lên bức tường thành kiến ngăn cách ta với những điều mới mẻ, khác biệt.
Trong văn hóa dân gian, thành kiến thường được ví như “con sâu làm rầu nồi canh”, “hạt sạn trong bát cơm ngon”, ám chỉ những điều nhỏ nhỏ nhưng lại có sức phá hủy ghê gớm.
Khi Tâm Linh Giao Thoa Cùng Định Kiến
Người xưa có câu “gieo nhân nào gặt quả nấy”, ngụ ý về luật nhân quả, về sự công bằng, công minh của vũ trụ. Thành kiến cũng vậy, gieo rắc thành kiến cũng chính là gieo rắc những hạt giống oan trái cho chính mình.
Truyền thuyết về chàng Thạch Sanh dũng cảm, hiền lành nhưng luôn bị Lý Thông – kẻ lòng dạ tiểu nhân hãm hại là một minh chứng rõ nét cho luật nhân quả. Lý Thông vì ghen ghét, đố kỵ mà bày mưu hãm hại Thạch Sanh, cuối cùng phải gánh chịu kết cục bi thảm.
Giải Mã Thành Kiến
Thành Kiến Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu
Nhiều người cho rằng thành kiến là xấu, cần loại bỏ. Tuy nhiên, trên thực tế, thành kiến có thể mang cả hai mặt tích cực và tiêu cực.
Mặt trái của thành kiến là sự phiến diện, thiếu công bằng, gây tổn thương cho người khác và cản trở sự phát triển của xã hội. Chẳng hạn, thành kiến giới tính khiến phụ nữ gặp nhiều khó khăn trong công việc và cuộc sống.
Tuy nhiên, thành kiến cũng có thể đóng vai trò tích cực trong việc giúp con người đưa ra quyết định nhanh chóng trong những tình huống khẩn cấp, bảo vệ bản thân khỏi nguy hiểm. Ví dụ, nếu bạn nhìn thấy một người lạ mặt có biểu hiện đáng ngờ đang tiến lại gần, việc cảnh giác, đề phòng có thể giúp bạn tránh được những rủi ro tiềm ẩn.
Phân biệt giới tính
Nhận Diện Và Hóa Giải Thành Kiến
Để “gỡ rối” những nút thắt thành kiến trong tâm trí, bạn có thể tham khảo một số gợi ý sau:
- Nhận thức: Bước đầu tiên và quan trọng nhất là nhận thức được bản thân đang có thành kiến. Hãy tự vấn bản thân: “Liệu mình có đang đánh giá ai đó chỉ dựa trên cảm tính cá nhân?”, “Liệu mình có đang bỏ qua những thông tin khách quan?”,…
- Mở rộng hiểu biết: Hãy chủ động tìm hiểu, tiếp cận với những nền văn hóa, lối sống, quan điểm khác biệt. Sự cởi mở, cầu thị sẽ giúp bạn có cái nhìn đa chiều, khách quan hơn.
- Lắng nghe và thấu hiểu: Thay vì áp đặt quan điểm cá nhân, hãy học cách lắng nghe, thấu hiểu góc nhìn của người khác. Biết đâu, bạn sẽ khám phá ra những điều thú vị và bất ngờ.
- Rèn luyện sự đồng cảm: Hãy đặt mình vào vị trí của người khác để cảm nhận suy nghĩ, cảm xúc của họ. Khi bạn có thể đồng cảm, bạn sẽ dễ dàng tha thứ, bao dung và loại bỏ những định kiến tiêu cực.
Đọc sách
Kết Luận
Thành kiến như một con dao hai lưỡi, có thể mang đến lợi ích hoặc gây ra tổn hại tùy thuộc vào cách chúng ta sử dụng nó. Hiểu rõ bản chất, tác động của thành kiến sẽ giúp chúng ta sống nhân ái, bao dung và gặt hái nhiều thành công trong cuộc sống.
Bạn có câu chuyện nào về thành kiến muốn chia sẻ? Hãy để lại bình luận bên dưới để cùng Lalagi.edu.vn thảo luận nhé! Và đừng quên khám phá thêm nhiều bài viết thú vị khác như Kiên Trì Là Gì? hoặc Rõ Ràng Là Gì? trên website của chúng tôi!
