Bạn đã bao giờ nghe câu “Gió đưa cành trúc la đà – Tiếng chuông Thiên Mụ canh gà Thọ Xương” chưa? Hay câu “Con cò bay lả bay la – Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng”? Đó chính là những ví dụ tuyệt vời về ước lệ tượng trưng trong văn học Việt Nam đấy! Vậy rốt cuộc ước Lệ Tượng Trưng Là Gì? Nó có ý nghĩa như thế nào trong văn hóa của người Việt? Hãy cùng lalagi.edu.vn khám phá nhé!
Ước lệ tượng trưng – Bí ẩn đằng sau vẻ đẹp văn chương
1. Ước lệ tượng trưng là gì?
Nói một cách dễ hiểu, ước lệ tượng trưng là cách thức người nghệ sĩ sử dụng hình ảnh, âm thanh, màu sắc… quen thuộc trong đời sống để gợi lên một ý nghĩa khác, sâu xa hơn.
Ví dụ như:
- Hình ảnh “con cò”: không chỉ đơn thuần là loài chim thường thấy, mà còn tượng trưng cho số phận long đong, vất vả của người nông dân.
- “Cành trúc la đà” gợi lên không gian yên tĩnh, thanh bình của làng quê.
- “Tiếng chuông Thiên Mụ”: là biểu tượng cho cố đô Huế cổ kính, trầm mặc.
2. Vì sao người nghệ sĩ lại dùng ước lệ tượng trưng?
Bạn có thấy ước lệ tượng trưng giống như “mật mã” của người nghệ sĩ không? Thay vì nói thẳng, nói toạc, họ khéo léo “gửi gắm” tâm tư, tình cảm vào những hình ảnh gần gũi. Điều này tạo nên:
- Vẻ đẹp tinh tế, sâu lắng cho tác phẩm, khiến người đọc phải suy ngẫm, chiêm nghiệm.
- Sức lay động mạnh mẽ đến tâm hồn người đọc, khơi gợi nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau.
3. Ước lệ tượng trưng trong đời sống tâm linh người Việt
Không chỉ trong văn học, ước lệ tượng trưng còn hiện diện trong đời sống tâm linh của người Việt. Ông cha ta quan niệm “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, nên rất coi trọng việc sử dụng ước lệ tượng trưng trong các nghi lễ, phong tục tập quán. Ví dụ:
- Mâm ngũ quả ngày Tết: không chỉ là lễ vật dâng cúng tổ tiên, mà còn thể hiện mong ước “cầu sung túc” cho năm mới.
- Hình ảnh “con rồng cháu tiên”: là biểu tượng cho tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, “hồn thiêng sông núi” của dân tộc.
Hình ảnh rồng cháu tiên
4. Phân biệt ước lệ tượng trưng và các biện pháp tu từ khác
Đôi khi, ước lệ tượng trưng bị nhầm lẫn với các biện pháp tu từ khác như ẩn dụ, hoán dụ. Vậy làm thế nào để phân biệt?
Theo Giáo sư Nguyễn Văn A, chuyên gia văn học dân gian, “điểm mấu chốt nằm ở ý nghĩa biểu tượng”. Ước lệ tượng trưng sử dụng những hình ảnh đã trở thành “biểu tượng” với ý nghĩa cố định trong văn hóa, tâm linh.
Ví dụ:
- Con cò luôn là biểu tượng cho sự lam lũ, vất vả.
- Hình ảnh “rồng” là biểu tượng cho sức mạnh, quyền uy.
Trong khi đó, ẩn dụ, hoán dụ có thể sử dụng bất kỳ hình ảnh nào để so sánh, thay thế, miễn là tạo nên sự liên tưởng cho người đọc.
Hình ảnh con cò
Kết luận
Ước lệ tượng trưng là một nét đẹp đặc sắc trong văn hóa Việt. Nó không chỉ làm giàu thêm cho ngôn ngữ, văn chương, mà còn thể hiện đời sống tâm linh phong phú của dân tộc. Hiểu rõ về ước lệ tượng trưng sẽ giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn vẻ đẹp văn hóa, con người Việt Nam.
Bạn có muốn khám phá thêm về những nét độc đáo trong văn hóa Việt? Hãy ghé thăm lalagi.edu.vn để đọc thêm nhiều bài viết thú vị nhé!
